KATI έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στον οινικό μας κόσμο. Οι ελληνικές ποικιλίες έχουν πάψει να είναι τα «outsider» του κρασιού και πλέον αποτελούν ισοδύναμο παίκτη με όλες τις γνωστές διεθνείς ποικιλίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα έχουμε το σπάνιο προνόμιο να έχουμε έναν μεγάλο αριθμό από αυτόχθονες ποικιλίες (περισσότερες από 200 επίσημα καταγεγραμμένες) χαρίζοντάς μας έναν σπάνιο οινικό πλούτο, που μας περιμένει να τον ανακαλύψουμε. Αναμφίβολα, από αυτόν τον μεγάλο αριθμό, μερικές ποικιλίες έχουν ξεχωρίσει τόσο λόγω των ιδιαίτερων οργανοληπτικών τους χαρακτηριστικών όσο και λόγω του πάθους ή τρέλας μερικών ανθρώπων που με πείσμα, κόντρα σε όλες τις αντιξοότητες, ποντάρουν σε αυτές. Τα πλέον γνωστά παραδείγματα δεν είναι άλλα από τις «ναυαρχίδες» των λευκών ελληνικών ποικιλιών, το μοσχοφίλερο και το ασσύρτικο.
Μοσχοφίλερο
Η ποικιλία καλλιεργείται κυρίως στην καρδιά της Πελοποννήσου στους Nομούς Αρκαδίας, Μεσσηνίας και Λακωνίας ενώ σποραδικά μπορούμε να τη συναντήσουμε στο Ιόνιο και στην ευρύτερη περιοχή της Αχαΐας. Εκεί όμως όπου πραγματικά ξεδιπλώνει τα πλούσια χαρακτηριστικά της δεν είναι αλλού από το οροπέδιο της Μαντινείας, γύρω από την πόλη της Τρίπολης, όπου και παράγεται ο οίνος ΟΠΑΠ Μαντινεία.
Η οινολογική ζώνη βρίσκεται κάτω από το επιβλητικό όρος Μαίναλο, σε υψόμετρο περίπου 650 μέτρων, ενώ καλύπτει έκταση περίπου 15.000 στρέμματα στη συντριπτική τους πλειονότητα με μοσχοφίλερο. Η περιοχή έχει μακρά παράδοση στην αμπελοκαλλιέργεια, η οποία ξεκινά από αρχαιοτάτων χρόνων όπως μαρτυρά πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων που συνδέουν την περιοχή με το κρασί και τη λατρεία του θεού Διόνυσου. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στην περιοχή βρίσκεται και το κλήμα του Παυσανία, το οποίο από πολλούς πιστεύεται ότι είναι το αρχαιότερο αμπέλι στον κόσμο.
Αν και έχει επικρατήσει το όνομα μοσχοφίλερο, το πραγματικό όνομα της ποικιλίας είναι φιλέρι. Το φιλέρι έχει έναν μεγάλο αριθμό κλώνων όπως τα ξανθοφίλερο, ασπροφίλερο, κοκκινοφίλερο, μαυροφίλερο κ.λπ. μεταξύ αυτών και το μοσχοφίλερο. Λόγω του ότι το μοσχοφίλερο έχει πιθανόν πιο έντονο αρωματικό δυναμικό έχει επικρατήσει το όνομα αυτό, κάτω από το οποίο ουσιαστικά έχουν υπαχθεί όλοι οι λοιποί κλώνοι. Aνάλογα με τον κλώνο το χρώμα του σταφυλιού μπορεί να είναι από λευκό μέχρι κόκκινο, με πλέον σύνηθες το ερυθρωπό. Αν μπερδευτήκατε δεν είστε οι μόνοι, αφού ακόμα και για τους ντόπιους η κατάσταση είναι περίπλοκη αφού δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου χρειάζεται πρώτα να παραχθούν σταφύλια για να προσδιοριστεί ο κλώνος της ποικιλίας.
Το μοσχοφίλερο είναι πολυδύναμη ποικιλία. Aυτό σημαίνει ότι μπορούν να παραχθούν πολλά διαφορετικά στιλ κρασιών, από ξηρά λευκά, μέχρι ροζέ, αφρώδη ακόμα και γλυκά κρασιά. Το τυπικό στιλ όμως παραμένει το ξηρό ΟΠΑΠ Μαντινεία, το οποίο έχει προσδώσει στη ζώνη της Μαντινείας τη δυναμική της. Κύρια χαρακτηριστικά του είναι το έντονα αρωματικό δυναμικό με επικρατέστερο το τριαντάφυλλο, γαρίφαλο, λεμόνι, εσπεριδοειδή, ροδάκινο και λευκά φρούτα, ενώ ξεχωρίζει για την τραγανή και δροσερή του οξύτητα και τους χαμηλούς αλκοολικούς βαθμούς.
Η αναγέννηση του μοσχοφίλερου ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, σημαδιακή για το ελληνικό κρασί, όταν νέα οινοποιεία, αλλά και παλιοί οινοποιοί της περιοχής έδωσαν νέα πνοή στην περιοχή. Σύγχρονα οινοποιεία κατασκευάστηκαν και νέοι άνθρωποι μπήκαν δυναμικά στον χώρο του κρασιού ενώ δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί από τους παραγωγούς δεν κατάγονται καν από την περιοχή. Σήμερα το μοσχοφίλερο είναι η πρώτη σε κατανάλωση ποικιλία στην Ελλάδα ενώ επίσης βρίσκεται στην πρώτη θέση των εξαγωγών ελληνικού κρασιού από οποιαδήποτε άλλη ελληνική ποικιλία. Σίγουρα δεν είναι τυχαίο.
Τοp παραγωγοί μοσχοφίλερου:
Κτήμα Τσέλεπου.
Κτήμα Νασιάκου.
Κτήμα Σπυρόπουλου
Κτήμα Αντωνόπουλου
Κτήμα Σκούρα. - Κτήμα Τσέλεπου, Ρίζες Μαντινείας.
- Κτήμα Σπυρόπουλου, Αρχ. Μαντινεία.
- Κτήμα Σκούρα, Μαλανδρένι.
Ασσύρτικο
Καμία άλλη ποικιλία δεν έχει συνδεθεί με έναν τόπο όσο το ασσύρτικο και η Σαντορίνη. Οι περισσότεροι από εμάς έχουν επισκεφτεί τη Σαντορίνη και πέρα από τα ασύγκριτης ομορφιάς τοπία, τις παραλίες και τα καλντερίμια, ίσως έχουμε προσέξει απλωμένα στα άνυδρα χωράφια τα περίεργα κλαδεμένα, σε σχήμα καλαθιού, αμπέλια. Αυτά τα ταπεινά αμπέλια παράγουν μερικά από τα πιο ονομαστά κρασιά της Ελλάδας.
Η αμπελοκαλλιέργεια στην περιοχή έχει ξεκινήσει την Eποχή του Xαλκού, τουλάχιστον πριν από το 1700 π.Χ., ενώ δεν διεκόπη σχεδόν καθόλου μέχρι και τις μέρες μας. Το σαντορινιό κρασί όλους αυτούς τους αιώνες εξαγόταν στις πλέον ονομαστές αγορές του κόσμου χτίζοντας αξιοζήλευτη φήμη, η οποία ταξίδεψε μέχρι της μέρες μας, ενώ αποτέλεσε πηγή εσόδων για τους ντόπιους, οι οποίοι δεν είχαν και πολλές επιλογές. Το ταξίδι δεν ήταν εύκολο αφού περνούσε από μεγάλες φυσικές καταστροφές, με πιο πρόσφατη την έκρηξη του ηφαιστείου το 1956, τη μετανάστευση, τις αντίξοες καιρικές συνθήκες ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε την απόσταση που χωρίζει τη Σαντορίνη από την ηπειρωτική Ελλάδα.
Η μοναδικότητα της Σαντορίνης ξεκινά από το έδαφος, το οποίο είναι ηφαιστειογενές, ελαφρύ, με μηδενική ποσότητα οργανικής ουσίας και πρακτικά άγονο. Οι βροχές είναι σπάνιες και περιορίζονται αυστηρά σε μερικές μέρες τον χειμώνα ενώ οι βόρειοι αέρηδες κυριαρχούν στην περιοχή σχεδόν όλο τον χρόνο. Κόντρα στις αντιξοότητες, τα αμπέλια της Σαντορίνης αντιστέκονται σθεναρά έχοντας προσαρμοστεί ιδανικά μέσα στους αιώνες. Το ριζικό σύστημα των αμπελιών αναπτύσσεται σε αρκετά μέτρα κάτω από το έδαφος, ψάχνοντας όλο και πιο βαθιά για θρεπτικά συστατικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και το υπέργειο τμήμα του αμπελιού μπορεί να είναι πενήντα ή εξήντα ετών, το ριζικό σύστημα μπορεί να είναι ηλικίας μερικών αιώνων! Eλλείψει βροχών η μοναδική πηγή νερού είναι η νυχτερινή υγρασία που προέρχεται από τη θάλασσα, την οποία και εκμεταλλεύονται στο έπακρο. Oσο για τους αέρηδες, ο άνθρωπος έβαλε το χεράκι του, αφού με το παραδοσιακό κλάδεμα του καλαθιού προστατεύεται το αμπέλι από τους ισχυρούς ανέμους ενώ τα σταφύλια καλύπτονται από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι παραγωγή σταφυλιών πολύ χαμηλής στρεμματικής απόδοσης, πολλές φορές μικρότερη των 200 κιλών το στρέμμα, με μοναδικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και πλούσιους χαρακτήρες.
Χαρακτηριστικό της ποικιλίας όταν καλλιεργείται στη Σαντορίνη είναι ο μοναδικός μεταλλικός, «ηφαιστειακός» χαρακτήρας του κρασιού και η υψηλή οξύτητα, η οποία, αντίθετα με σχεδόν όλες τις άλλες ποικιλίες, δεν αλλοιώνεται σε βάθος χρόνου. Αν και έχουν ανοιχτεί φιάλες ακόμα, με έναν αιώνα ζωής, η οξύτητα του κρασιού παραμένει σε υψηλά επίπεδα διατηρώντας τη ζωντάνια του. Τα χαρακτηριστικά του ασσύρτικου ίσως ξενίσουν έναν απλό καταναλωτή, ο οποίος έχει συνηθίσει σε πιο αρωματικά και λιγότερο όξινα κρασιά, αλλά πάντα συναρπάζουν τους οινόφιλους που ψάχνουν για πιο μοναδικά και ιδιαίτερα κρασιά. Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλους τους διεθνείς διαγωνισμούς και κριτικές κρασιών η ελληνική ποικιλία η οποία σταθερά παίρνει τις υψηλότερες θέσεις και βαθμολογίες είναι το ασσύρτικο.
Το ασσύρτικο καλλιεργείται στη Σαντορίνη σε περίπου 10.000 στρέμματα, από όπου και παράγεται ο οίνος ΟΠΑΠ Σαντορίνη με μικρή συμμετοχή άλλων τοπικών ποικιλιών. Τα τελευταία χρόνια η ποικιλία έχει «μεταναστεύσει» σχεδόν σε όλη την Ελλάδα παράγοντας ποιοτικά κρασιά, όχι όμως με την τυπικότητα που χαρακτηρίζει τα κρασιά της Σαντορίνης. Μερικά πράγματα άλλωστε δεν είναι δυνατόν να αντιγραφούν! Το αρωματικό προφίλ αλλάζει δραστικά, ο μεταλλικός χαρακτήρας χάνεται και τη θέση του παίρνουν ντελικάτοι φρουτώδεις χαρακτήρες από λεμόνι, λάιμ και λευκά φρούτα, διατηρώντας όμως τη χαρακτηριστική οξύτητα της ποικιλίας. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι το ασσύρτικο είναι μία από τις λίγες ελληνικές ποικιλίες (αν όχι η πρώτη) οι οποίες έχουν φυτευτεί και εκτός Ελλάδας και ίσως δεν είναι μακριά η μέρα που θα δούμε κρασιά τα οποία θα έχουν παραχθεί και εκτός χώρας.
Oμως, αν και οι ξένοι κατακτητές, οι εκρήξεις του ηφαιστείου και οι σεισμοί δεν κατάφεραν να κάμψουν την ποικιλία και την αμπελοκαλλιέργεια, μία καινούργια απειλή εισέβαλε τα τελευταία χρόνια, η οποία δεν είναι άλλη από τον τουρισμό. Ορδές τουριστών καταφτάνουν στο νησί για να θαυμάσουν τις ομορφιές του αποτελώντας παράλληλα ανεξάντλητη πηγή εσόδων για τους ντόπιους. Μπροστά σε αυτόν τον πακτωλό χρημάτων τα αμπέλια ξεριζώνονται για να χτιστούν στη θέση τους ενοικιαζόμενα δωμάτια, ενώ οι νέοι προτιμούν το εύκολο χρήμα από το να δουλεύουν στα αμπέλια. Εξοχικά φυτρώνουν ανάμεσα στα αμπέλια και απουσία νομοθετικού πλαισίου σιγά σιγά αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας του νησιού, καταστρέφοντας την ομορφιά του. Αν και το ασσύρτικο είναι το πιο ακριβό σταφύλι στην Ελλάδα, τα χρήματα δεν είναι αρκετά, αφού οι στρεμματικές αποδόσεις είναι πολύ χαμηλές, ενώ λόγω του παραδοσιακού χαμηλού κλαδέματος όλες οι καλλιεργητικές φροντίδες γίνονται ακόμα πιο επίπονες. Λύσεις δεν φαίνονται στον ορίζοντα αφού οι μόνοι που δείχνουν να ενδιαφέρονται είναι οι ντόπιοι παραγωγοί, λίγοι ρομαντικοί και ηλικιωμένοι αμπελουργοί. Αν και έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες να προστατευτεί ο σαντορινιός αμπελώνας, όλα είναι ακόμα στα χαρτιά αφού τα οικονομικά συμφέροντα είναι πολύ μεγάλα.
Top παραγωγοί της Σαντορίνης:
- Κτήμα Σιγάλα.
- Γαία Oινοποιητική.
- Κάναβα Ρούσσος.
- Κάναβα Αργυρός.
- Συνεταιρισμός Θηραϊκών Προϊόντων.
- Οινοποιείο Χατζηδάκη.
Oλα τα οινοποιεία της Σαντορίνης είναι επισκέψιμα.
from: http://www.express.gr/(Aρθρο του Σοφοκλή Πετρόπουλου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου